Hayır, sır çatlağı bulunan bulunan objeleri yiyecek ve içecek için kullanmak güvenli değildir. Sırlı yüzeydeki küçük çatlaklar, yiyeceklerin tabakların daha derin katmanlarına sızmasına izin verebilir. Bakteriler ve çatlaklar büyüyebilir. Çatlamalar ayrıca tabakları daha zayıf hale getirir ve kullanımlarında kırılma riskini artırır.

İyi sırlanmış objelerin yüzeyi pürüzsüz ve kusursuz olur, böylece objeleriniz korunmuş olur. Ancak iyi bir sırlama işlemi yapmak sanıldığı kadar kolay değildir. Çömlekçi veya üreticinin ürünleri doğru sıcaklıkta ısıtması (fırınlama), çamurun ve sırdaki kimyasalların da birbiriyle uyumlu olması gerekir.

Sırlama sürecinde çeşitli hatalar meydana gelebilir ve bu da "sır çatlaması" gibi kusurlara yol açabilir. Bu durum, ister ince porselen, ister günlük kullanım amaçlı çanak çömlek olsun fark etmeksizin her tür altyapıda görülebilir.

Çatlaklar, sırdaki ince kırıklar olarak kendini gösterir. Çatlak oluştuğunda, çoğunlukla tüm sırrı kaplayan, birbirine bağlı küçük üçgen ve karelerden oluşan bir ağ gibi görünür.

Tabaklardaki çatlaklaşma nasıl görünür?

Bazen tabaklardaki çatlaklaşmaları tespit etmek çok kolaydır. Bunun nedeni zamanla bu çatlakların çay, kahve gibi renkli içeceklerin pigmentlerini emerek daha belirgin hale gelmesidir. Bu durum özellikle uzun süredir kullanılagelen veya antika parçalarda daha da fazla göze çarpar.

Ancak çatlaklaşmalar her zaman hemen fark edilmez. Daha yeni üretilmiş bir tabakta oluşan çatlakları görmek daha zor olabilir. Çatlakların renk değiştirmesi zaman alır. Bu nedenle öncesinde tabağı ışığa tutarak dikkatlice incelemek gereklidir.

Bir tabağın çatlak olup olmadığını anlamanın bir yolu da yüzeyine siyah keçeli kalemle işaret çizmektir. Sonrasında çizgiyi tiner veya aseton gibi bir çözücü ile silin. Eğer yüzey çatlaklıysa, siyah mürekkep bu çatlaklarda kalacaktır.

Bu yöntemle testi yaparken koyu renkli mürekkebin seramik üzerinde kalıcı olacağını unutmayın. Bu nedenle favori parçalarınızda uygulamamak iyi bir fikirdir.

Çatlamanın ana nedeni sır ile çamurun birbirine uyumsuzluğundan kaynaklanır. Seramik yapımında, hamur yüksek sıcaklıklarda pişirilir. Gıda için kullanılan seramikler genellikle 1200°C'nin üzerindeki sıcaklıklarda pişirilir.

Pişirme sırasında, sır eriyerek çamurun üzerine pürüzsüz bir sıvı kaplama oluşturur. Soğudukça da bu sır tabaka sert ve parlak bir hale gelir.

Sırın güçlü bir koruyucu tabaka oluşturması için çamur ve sırın birbirine iyi oturması gerekir. Pişirme esnasında kil ısındıkça genişler. Bu noktada sır erimiş haldedir.

Soğuma aşamasında ise çamur biraz küçülür. Sırın da aynı oranda küçülmesi, çamur ve sırın birbirine "uyum sağlaması" için gereklidir.

Eğer sır çamurdan daha fazla küçülürse, gerilir ve büyük bir gerilim altında kalır. Bu gerilim, sırın çatlamasına neden olur.

Sır Çatlaması ne zaman meydana gelir?

Bazen sır, ürün üretildikten hemen sonra çatlayabilir. Ancak bazen gerilim aylarca hatta yıllarca dayanabilir. Fakat zamanla aşınma sırı zayıflatır ve sonunda gerilme yenik düşerek çatlaklar oluşur.

Bazen de tabakların çok sert kullanılmasından veya sıcaklık değişimlerine maruz kalan yerlerde saklanmasından kaynaklandığı söylenir. Örneğin kışın çok soğuk, yazın çok sıcak olan bir dolap gibi.

Bu tür aşınma ve yıpranmalar çatlamayı tetikleyebilirken, asıl neden sırın aşırı gerilim altında olmasıdır. Sonuç olarak, çatlamayı tamamen önlemek mümkün değildir. Sır gerilim altındaysa bir noktada çatlayacaktır, bu sadece zaman meselesidir.

1) Bakteri Barındırma: Çatlak yüzeyler bakteriler için yuva görevi görebilir. Bu nedenle, genellikle çatlak kapları gıda ile kullanmamanız önerilir.

Üreticiler genellikle gıda ile temas edecek çatlak sır içeren ürünler satmazlar. 2013 yılında Gıda İdaresi (FDA), Gıda Kanunu yönergelerini yayınladı. Bu yönergeler, restoranlarda kullanılan gıda ile temas eden yüzeylerin çatlak ve diğer düzensizliklerden arınmış olması gerektiğini belirtir.

Peki, sahip olduğumuz çatlak tabak ve kupaları ne yapmalıyız? Kullanılabilir mi? Kiminle konuştuğunuza bağlı olarak muhtemelen bu soruya farklı cevaplar alacaksınız.

Ancak, çömlekçilik camiasında risk seviyeleri konusunda bazı fikir birliği vardır. Örneğin, biraz çatlaklığı olan bir kupa ile ara sıra kahve içiyorsanız, muhtemelen herhangi bir zararı olmaz. Buna karşılık, çatlak bir kapta yiyecek saklamak veya pişirmek daha riskli olarak kabul edilir. Çatlak bir kapta yemek saklamak veya ısıtmak, herhangi bir bakterinin çoğalması ve sorunlara yol açma ihtimalini artırır.

Çatlak kapları pişirme veya saklama için kullanırken ortaya çıkabilecek sorunlardan biri de kontaminasyon sorunudur.

2) Kontaminasyon Riski: Sırda çatlama sadece yüzeysel bir sorun değildir. Bir sır çatladığında, çatlak sır yüzeyinden alttaki kil gövdesine kadar uzanır. Bu nedenle, yiyecek ve içecek çatlağa girdiğinde, aynı zamanda alttaki altyapı gövdesine de erişebilir.

Sonuç olarak, yiyecek ve içecek sadece çatlaklara yerleşmiyor, aynı zamanda aslında altyapı gövdesinin kendisi tarafından da emilebiliyor. Bu, toprak çanak çömlek için daha büyük bir sorundur. Daha önce de belirtildiği gibi, toprak çanak çömlek de gözenekli ve emicidir. Bu nedenle, güvecinizin suyunu sır çatlaklarına alırsa, aslında yemeğin kendisine emilebilir.

Yemek tekrar ısıtıldığında, önceki öğününün suları sırın altından sızabilir ve yeni yemeğinize girebilir. Bu sadece hijyenik olmadığı için aynı zamanda alerji sorunlarını da gündeme getirmektedir. Örneğin, kabınızda cevizli kızartma pişirirken, bir sonraki pişirdiğiniz yemekte ceviz izleri kalabilir.

Toprak ve porselen gibi ürünler gözeneksizdir, bu nedenle çapraz bulaşma sorunu daha az endişe vericidir.

Ancak, toprak ve porselen, yalnızca doğru şekilde pişirilmişse gözeneksizdir. Yani, üretim yönteminin yeterli olduğuna güveniyorsunuz. Ve eğer kabınızda çatlak varsa, doğru üretildiğini varsaymak mantıklı değildir.

3) Çatlaklar Çanak Çömleği Zayıflatır: Bakteri ve kontaminasyon sorunlarını bir kenara bırakarak, çatlakların neden olduğu başka bir sorun daha var. Çatlaklar aslında kabın kendisini zayıflatır. Çatlaklar yüzeysel değildir, sır altındaki altyapıya kadar uzanır.

Bu, çatlakların aslında alttaki altyapıda kusurlar oluşturduğu anlamına gelir. Sonuç olarak, çatlaklar; zayıf noktalar oluşturabilir. Çatlaklı tabaklar, günlük kullanımda çarpılıp vurulduğunda kırılma olasılığı daha yüksektir. Ve sapların kupa, sürahi ve güveç tabağı gibi eşyalardan çıkma olasılığı daha yüksektir.

Çatlakların bulaşıklarınızın sağlamlığını tehlikeye attığı gerçeği, mutfağınızda veya yemek odanızda kullanımlarını güvenli olmadığı anlamına gelir. Sıcak güveç tabağınızın fırından dolup taşan sıcak yemekle birlikte kaldırılırken kırılmasını istemezsiniz